De overheid kan de economie niet aanjagen

Sinds de financiële crisis loopt er een discussie langs politieke lijnen òf en hóe de overheid de economie kan stimuleren. Vooral in Amerika is dat een heftig debat, omdat de overheid daar voor honderden miljarden tegelijkertijd er doorheen jaagt als stimulus voor een nieuwe economie.

Het argument vóór is simpel: Er is een crisis en dus er zijn een boel productiemiddelen -arbeidskrachten, machines, kapitaal etc- die niet gebruikt worden. Als de overheid die gebruikt dan hebben we daar allemaal wat aan en tegen de tijd dat de crisis voorbij is schakelt de overheid weer terug.

Het argument tégen is ingewikkelder. De overheid kan niet zo snel schakelen. Tegen de tijd dat die in beweging komt is de crisis al voorbij. En de stimulus gaat naar sectoren die òf helemaal niet zo ‘nieuwe economie’ zijn -wegen bouw, auto verkopen- òf die al stijf staan van de subsidie -windenergie etc- zodat er helemaal geen crisis is.

Voorbeelden te over: In Amerika had je het ‘Cash for Clunkers’ programma waarbij je je oude auto kon inruilen tegen een nieuwe met een fikse korting. Toen de subsidie was afgelopen zakte de autoverkoop in en de jaarcijfers waren geen centimeter veranderd. In Duitsland is/was er royale subsidie voor zonne-energie, met het idee dat als de overheid maar flink investeert er wel een industrie ontstaat. Die onstond dan ook -in China- en toen de Duitsers de subsidie terugdraaide was er overcapaciteit.

Maar niet alleen in het buitenland zijn er voorbeelden. Ook in Nederland kunnen wij er wat van:

De woningbouwsubsidies die de overheid in 2009 aan gemeenten verstrekte om de bouw van nieuwbouwwoningen te stimuleren heeft slechts een tijdelijk effect gehad. In 2010 daalde het aantal nieuw opgeleverde woningen met 32,5 procent, dat is de grootste daling in 65 jaar.

Tijdens de crisis heeft JPB de woningbouwers gesubsidieerd -uiteindelijk zijn dit soort subsidies bedoelt om de winstmare van bedrijven hoog te houden- en die hebben daar flink van geprofiteerd. Zoveel zelfs dat toen de crisis voorbij was en de subsidie werd gestopt, er alsnog een forse correctie kwam in de markt: De vraag was alleen maar naar voren geschoven en de kater komt alsnog.

Want uiteindelijk is een crisis niets meer dan een overinvestering in bepaalde sectoren die doorgeprikt wordt. Goedkoop krediet, indirecte garantiestellingen door de overheid en subsidies die ploppen. Niet de crisis is het probleem, maar de zeepbel groei die er voor zit: Voordat je een kater krijgt, moet je eerst flink zuipen.